राष्ट्रीय पशुधन अभियान संपूर्ण माहिती:-भारत सरकारच्या पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय विभागाने 2014-15 मध्ये राष्ट्रीय पशुधन अभियान सुरू केले आहे. या मिशनद्वारे, उद्योजकता विकासाद्वारे आणि प्रति पशु उत्पादकता वाढवून रोजगार निर्माण केला जाईल ज्यामुळे मांस, शेळीचे दूध, अंडी आणि लोकर यांचे उत्पादन वाढण्यास मदत होईल. देशांतर्गत मागणी पूर्ण केल्यानंतर उत्पादनातील जास्तीमुळे निर्यात उत्पन्न वाढेल. असंघटित क्षेत्रामध्ये उपलब्ध असलेल्या उत्पादनासाठी फॉरवर्ड आणि बॅकवर्ड लिंकेज निर्माण करण्यासाठी आणि असंघटित क्षेत्राला संघटित क्षेत्राशी जोडण्यासाठी उद्योजकांचा विकास करण्यासाठी ही योजना सुरू करण्यात आली आहे. जातीच्या सुधारणेद्वारे दरडोई उत्पादकतेत वाढ केली जाईल.
उत्पादन खर्च कमी करण्यासाठी आणि पशुधनाच्या उत्पादनात सुधारणा करण्यासाठी कौशल्य–आधारित प्रशिक्षण आणि तंत्रज्ञानाचा प्रसार केला जाईल. त्या व्यतिरिक्त मागणी–पुरवठ्यातील तफावत कमी करण्यासाठी चारा प्रक्रिया युनिटसाठी स्थापनेला प्रोत्साहन दिले जाईल.
राष्ट्रीय पशुधन अभियानाचे उद्दिष्ट
Table of Contents
राष्ट्रीय पशुधन मिशनचे मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे लघुउद्योग, शेळी, कुक्कुटपालन आणि डुक्कर पालन क्षेत्र आणि चारा क्षेत्रात उद्योजकता विकासाद्वारे रोजगार निर्मिती करणे . ही योजना प्रति पशु उत्पादकता वाढवण्यावर लक्ष केंद्रित करते जी जाती सुधारणेद्वारे केली जाईल. त्याशिवाय मांस, अंडी, शेळीचे दूध, लोकर आणि चारा यांच्या उत्पादनातही वाढ केली जाईल. ही योजना मागणी कमी करण्यासाठी चारा आणि खाद्याची उपलब्धता सुनिश्चित करेल. मागणी–पुरवठ्यातील तफावत कमी करण्यासाठी चारा प्रक्रिया युनिटच्या स्थापनेला प्रोत्साहन दिले जाईल. शेतकऱ्यांसाठी पशुधन विम्यासह जोखीम व्यवस्थापनाच्या उपाययोजना केल्या जातील. उपयोजित संशोधनाला प्राधान्य दिलेल्या क्षेत्रातही प्रोत्साहन दिले जाईल.
राष्ट्रीय पशुधन अभियानाचे फायदे आणि वैशिष्ट्ये
भारत सरकारच्या पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय विभागाने 2014-15 मध्ये राष्ट्रीय पशुधन अभियान सुरू केले आहे.
या मिशनद्वारे उद्योजकता विकास आणि प्रति प्राणी उत्पादकता वाढवून रोजगार निर्माण केला जाईल.
या योजनेमुळे मांस, शेळीचे दूध, अंडी आणि लोकर यांचे उत्पादन वाढण्यास मदत होईल.
देशांतर्गत मागणी पूर्ण केल्यानंतर उत्पादनातील जास्तीमुळे निर्यात उत्पन्न वाढेल.
असंघटित क्षेत्रात उपलब्ध असलेल्या उत्पादनांसाठी पुढे आणि मागास जोडणी निर्माण करण्यासाठी उद्योजकांचा विकास करण्यासाठी ही योजना सुरू करण्यात आली आहे.
या योजनेद्वारे असंघटित क्षेत्र संघटित क्षेत्राशी जोडले जाईल.
जातीच्या सुधारणेद्वारे दरडोई उत्पादकतेत वाढ केली जाईल.
उत्पादन खर्च कमी करण्यासाठी आणि पशुधनाच्या उत्पादनात सुधारणा करण्यासाठी कौशल्य–आधारित प्रशिक्षण आणि तंत्रज्ञानाचा प्रसार केला जाईल.
त्या व्यतिरिक्त मागणी पुरवठ्यातील तफावत कमी करण्यासाठी चारा प्रक्रिया युनिट्सना प्रोत्साहन दिले जाईल.
राष्ट्रीय पशुधन मिशन डिझाइन
पशुधन आणि कुक्कुटपालनाच्या जाती विकासावर उप मिशन–
या मिशनद्वारे कुक्कुट, मेंढ्या, शेळी आणि डुक्करपालन क्षेत्रात उद्योजकता विकासावर लक्ष केंद्रित केले जाईल आणि उद्योजकता विकासासाठी व्यक्ती, FPOS, FCO, JLGS, SHG, कलम 8 कंपन्यांना प्रोत्साहन देऊन आणि जाती सुधारण्यावर लक्ष केंद्रित केले जाईल. भविष्यातील पायाभूत सुविधांसाठी जाती सुधारण्यासाठी राज्य सरकार
राष्ट्रीय पशुधन अभियानाचे लाभार्थी
कोणतीही व्यक्ती, शेतकरी उत्पादक संघटना, बचत गट, माजी सहकारी संस्था, संयुक्त दायित्व गट ,विभाग 8 कंपन्या
राष्ट्रीय पशुधन अभियानाची अनुदान
राष्ट्रीय पशुधन मिशनच्या माध्यमातून ग्रामीण कुक्कुटपालन फार्मच्या स्थापनेसाठी ५०% भांडवली अनुदान दिले जाते ज्यामध्ये हॅचरी आणि ब्रूडर कम मदर युनिट, मेंढी किंवा शेळी प्रजनन फार्म, डुक्कर प्रजनन फार्म, चारा मूल्यवर्धन युनिट आणि स्टोरेज युनिट समाविष्ट आहे. वेगवेगळ्या घटकांसाठी अनुदानाची कमाल मर्यादा रु. 25 लाख ते रु. 50 लाखांपर्यंत असते. विविध प्रकल्पांसाठी अनुदानाची मर्यादा खालीलप्रमाणे आहे:-
पोल्ट्री प्रकल्प– रु. 25 लाख
मेंढ्या आणि शेळी– ५० लाख रु
डुक्कर– ३० लाख रुपये
चारा– ५० लाख रु
प्रकल्प खर्चाच्या उर्वरित रकमेची व्यवस्था अर्जदाराकडून बँक कर्ज किंवा वित्तीय संस्थांकडून कर्जाद्वारे केली जाईल. या योजनेंतर्गत अनुदानाची रक्कम समान हप्त्यांमध्ये दिली जाईल. पहिला हप्ता प्रकल्पाच्या सुरूवातीला जारी केला जाईल आणि दुसरा हप्ता प्रकल्प पूर्ण झाल्यानंतर आणि राज्य अंमलबजावणी एजन्सीद्वारे रीतसर पडताळणी केल्यानंतर जारी केला जाईल.
राष्ट्रीय पशुधन अभियान उद्योजकता योजनेंतर्गत भिन्न पात्र प्रकल्प
उबवणुकीची अंडी आणि पिल्ले उत्पादनासाठी किमान 1000 पालक स्तरांसह ग्रामीण कुक्कुट पक्ष्यांचे पालक फार्म, हॅचरी, ब्रूडर कम मदर युनिटची स्थापना
किमान 500 महिला आणि 25 पुरुष असलेल्या मेंढ्या आणि शेळीपालन फार्मची स्थापना
किमान 100 पेरणी आणि 25 डुक्करांसह डुक्कर प्रजनन फार्मची स्थापना
चारा मूल्यवर्धन युनिट्सची स्थापना जसे की गवत/सिलेज/एकूण मिश्रित रेशन (TMR)/ चारा ब्लॉक तयार करणे आणि चारा साठवणे
राष्ट्रीय पशुधन अभियानाची अंमलबजावणी करणारी संस्था
राष्ट्रीय पशुधन मिशनची अंमलबजावणी करणारी एजन्सी ही राज्य अंमलबजावणी एजन्सी आहे जी राज्य पशुसंवर्धन विभागाच्या अंतर्गत स्थापन करण्यात आली आहे
राज्य पशुसंवर्धन विभागाने राष्ट्रीय पशुधन अभियानाच्या अंमलबजावणीसाठी आधीच स्थापन केलेली एजन्सी ओळखणे आवश्यक आहे किंवा राज्य पशुसंवर्धन विभागाने राज्य अंमलबजावणी करणारी एजन्सी स्थापन करणे आवश्यक आहे.
राज्य सरकारने राज्य अंमलबजावणी एजन्सीला पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय विभागाला सूचित करणे आवश्यक आहे
केंद्राचा हिस्सा राज्य अंमलबजावणी एजन्सीद्वारे चॅनेलाइज केला जाईल
राज्य अंमलबजावणी एजन्सीची कार्ये
राज्य अंमलबजावणी एजन्सींना स्वारस्य व्यक्त करण्यासाठी उद्योजक किंवा पात्र संस्थांची नावे आमंत्रित करणे आवश्यक आहे
लाभार्थ्यांनी सादर केलेल्या अर्जाची छाननी केली जाईल आणि अनुसूचित बँका आणि वित्तीय संस्थांमार्फत प्रकल्पासाठी शिल्लक वित्तपुरवठा मिळण्यासाठी राज्य अंमलबजावणी संस्था लाभार्थ्यांच्या अर्जांची शिफारस करेल.
कर्जाच्या भागासाठी वित्तपुरवठा करून उद्योजकता घटकासाठी निधी देण्याचे वचनबद्ध झाल्यानंतर ते राज्यस्तरीय कार्यकारी समितीसमोर मंजुरीसाठी ठेवण्यात येईल.
मंजुरीनंतर हा प्रकल्प पोर्टलद्वारे केंद्र सरकारकडे पाठवला जाईल
अंमलबजावणी करणार्‍या एजन्सीने ऑनलाइन पोर्टलद्वारे केंद्रीय हिस्सा मिळविण्यासाठी उद्योजकता प्रकल्पाव्यतिरिक्त इतर प्रस्ताव पाठवणे आवश्यक आहे.
प्रकल्पांच्या देखरेखीसाठी राज्य अंमलबजावणी करणारी संस्था जबाबदार असेल
राष्ट्रीय पशुधन अभियानाचे निरीक्षण
डेटा आणि ऑनलाइन देखरेख ठेवण्यासाठी व्यवस्थापन माहिती प्रणालीद्वारे राष्ट्रीय पशुधन मिशनचे निरीक्षण केले जाईल
जीआय टॅगिंगद्वारे मालमत्तेचे परीक्षण केले जाईल
योजनेच्या अंमलबजावणीचा राष्ट्रीय आढावा बैठक, प्रादेशिक आढावा बैठक आणि राज्य आढावा बैठकीत आढावा घेतला जाईल
या योजनेच्या अंमलबजावणीसाठी मदत करण्यासाठी प्रकल्प व्यवस्थापन एजन्सी देखील स्थापन केली जाईल
ग्रामपातळीवर ग्रामपंचायतींचे सदस्य आणि ब्लॉक स्तरावर पंचायत समिती आणि जिल्हा स्तरावर जिल्हा पंचायत यासारख्या पंचायती राज संस्थांचा समावेश करून योजनेच्या देखरेखीत पारदर्शकता राखली जाईल.
याशिवाय राष्ट्रीय ग्रामीण उपजीविका अभियानांतर्गत पशुसखीचा उपयोग प्रकल्पाच्या अभिप्रायासाठी केला जाईल.
जातीच्या सुधारणेसाठी, पशु सखींचा सहभाग असणारे स्त्रोत ओळखणे
राज्य अंमलबजावणी एजन्सींनाही केंद्राच्या हिश्श्यात असलेल्या प्रकल्पांसाठी भौतिक प्रगती अहवाल सादर करणे आवश्यक आहे
आर्थिक प्रगती अहवालही विहित नमुन्यानुसार सादर केला जाईल
उद्योजकता कार्यक्रमाच्या प्रकल्पाची मान्यता
राज्य अंमलबजावणी एजन्सीद्वारे जारी केलेल्या स्वारस्याच्या अभिव्यक्तीला प्रतिसाद म्हणून लाभार्थ्यांनी पोर्टलद्वारे राज्य अंमलबजावणी एजन्सीकडे अर्ज सादर करणे आवश्यक आहे.
सबमिट केलेल्या अर्जाची राज्य अंमलबजावणी एजन्सीद्वारे छाननी केली जाईल आणि कर्ज मंजूर करण्यासाठी शिफारस केली जाईल
शिफारशीनंतर बँकेकडून प्रकल्पाचा वित्तपुरवठा करण्यासाठी विचार केला जाईल
लाभार्थींनी एकदा वित्त प्राप्त केल्यानंतर राज्य अंमलबजावणी एजन्सी ते केंद्र सरकारकडे अर्जाची शिफारस करण्यासाठी राज्यस्तरीय कार्यकारी समितीकडे ठेवेल.
विभाग प्रकल्प मंजूरी समितीमार्फत प्रकल्प मंजूर करेल आणि वरील प्रकल्पासाठी वरील प्रकल्पासाठी अनुदानाची रक्कम लघु उद्योग विकास बँकेच्या माध्यमातून कर्ज देणाऱ्या बँक किंवा वित्तीय संस्थेला यथास्थित असेल.
सेंट्रल एजन्सी, युनिव्हर्सिटी फार्म इ. द्वारे सादर केलेल्या प्रकल्पांना मान्यता
संबंधित संस्था आणि विद्यापीठ फार्म त्यांच्या पालक संस्थेमार्फत राष्ट्रीय पशुधन अभियान विभागाकडे प्रस्ताव सादर करतील
राष्ट्रीय पशुधन मिशन विभागाकडे पाठवण्यापूर्वी पालक संस्था या प्रकल्पाला मान्यता देईल आणि शिफारस करेल.
अर्ज प्राप्त झाल्यावर संयुक्त सचिवांच्या अध्यक्षतेखाली स्थापन करण्यात आलेली प्रकल्प मंजुरी समिती प्रकल्पाची व्यवहार्यता आणि व्यवहार्यता यावर अवलंबून प्रकल्पाला मान्यता देईल.
संबंधित एजन्सी किंवा विद्यापीठ फार्मने प्रत्येक तिमाहीत राष्ट्रीय पशुधन अभियान विभागाला योजनेच्या भौतिक आणि आर्थिक प्रगतीची माहिती देणे आवश्यक आहे.
राष्ट्रीय पशुधन अभियानांतर्गत कर्ज मिळण्याची प्रक्रिया
ऑनलाइन अर्ज फॉर्म– अर्जदाराने सर्व आवश्यक कागदपत्रांसह अर्ज योग्यरित्या सबमिट करणे आवश्यक आहे
राज्य अंमलबजावणी करणार्‍या एजन्सीद्वारे अर्जाची छाननी– सर्व अर्जांची राज्य अंमलबजावणी एजन्सीद्वारे छाननी केली जाईल. त्यानंतर एजन्सी वित्तीय संस्थांच्या शेड्यूल बँकेद्वारे प्रकल्पासाठी शिल्लक वित्तपुरवठा मिळविण्यासाठी उद्योजकाच्या अर्जाची शिफारस करेल.
सावकाराकडून कर्ज मंजूरी– राज्य अंमलबजावणी करणार्‍या एजन्सीकडून शिफारस मिळाल्यानंतर बँक किंवा वित्तीय संस्थेद्वारे त्याच प्रकल्पाचा वित्तपुरवठा करण्यासाठी विचार केला जाईल. कर्जदाता पोर्टलवरून सर्व कागदपत्रांसह अर्ज निवडेल आणि अर्जाची तपासणी केल्यानंतर कर्ज मंजूर करेल. कर्ज मंजूर केल्यानंतर कर्जदार पोर्टलवर मंजुरी पत्र अपलोड करेल
राज्यस्तरीय कार्यकारी समितीकडून शिफारस– प्रकल्पाच्या मंजुरीनंतर राज्यस्तरीय अंमलबजावणी करणारी संस्था केंद्र सरकारकडे अर्जाची शिफारस करण्यासाठी SLEC मध्ये ठेवेल.
DAHD द्वारे सबसिडीला मान्यता – DAHD अनुदान मंजूर करेल आणि पोर्टलवर त्याची मान्यता चिन्हांकित करेल
अनुदानाचे वितरण आणि विमोचन– काही अटी व शर्ती असतील ज्यांचा उल्लेख मंजुरी पत्रावर केला जाईल. या अटी व शर्तींचे पालन केल्यानंतर कर्जदार लाभार्थ्याला कर्जाची रक्कम वितरित करेल. मंजूर प्रकल्पासाठी अनुदानाची रक्कम SIDBI मार्फत कर्ज देणार्‍या बँक किंवा वित्तीय संस्थेला यथास्थिती द्या आणि लाभार्थ्याला सबसिडी द्या.
राष्ट्रीय पशुधन अभियानाचे पात्रता निकष
प्रकल्प व्यवस्थापित करण्यासाठी आणि चालविण्यासाठी अर्जदाराने प्रशिक्षण घेतलेले असावे किंवा प्रशिक्षित तज्ञ असणे आवश्यक आहे किंवा संबंधित क्षेत्रात पुरेसे कौशल्य असणे आवश्यक आहे किंवा प्रकल्पाचे व्यवस्थापन आणि चालविण्यासाठी संबंधित क्षेत्रातील पुरेसा अनुभव असलेले तांत्रिक तज्ञ असणे आवश्यक आहे.
केवायसीसाठी अर्जदाराकडे सर्व संबंधित कागदपत्रे असणे आवश्यक आहे
उद्योजक किंवा पात्र संस्थांकडे स्वतःची जमीन असावी किंवा जेथे प्रकल्प स्थापन केला जाईल तेथे भाडेतत्त्वावर जमीन असावी
अर्जदाराला बँक किंवा वित्तीय संस्थेद्वारे प्रकल्पासाठी मंजूर कर्ज मिळाले आहे आणि शेड्युल्ड बँकेकडून बँक गॅरंटी दिलेली आहे आणि त्याचे खाते असलेल्या बँकेद्वारे प्रकल्पाच्या वैधतेसाठी मंजूरी दिली आहे.
आवश्यक कागदपत्रे
प्रकल्पात अर्जदाराच्या वाट्याचा पुरावा
प्रकल्पात जोडलेल्या शेतकऱ्यांची यादी
अर्जदाराचा पत्ता पुरावा
मागील 3 वर्षांचे लेखापरीक्षित आर्थिक विवरण (कंपनीच्या बाबतीत)
मागील 3 वर्षांचे इन्कम टॅक्स रिटर्न
मागील 6 महिन्यांचे बँक स्टेटमेंट
मुख्य प्रवर्तकाचे पॅन/आधार कार्ड
जात प्रमाणपत्र (लागू असल्यास)
प्रशिक्षण प्रमाणपत्र
अनुभव प्रमाणपत्र
स्कॅन केलेला फोटो
स्कॅन केलेली स्वाक्षरी
Website :- शेतकरी योजना : https://shetkariyojna.co/