Lokmanya Tilak Information in Marathi || लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक यांचे चरित्र:- बाळ गंगाधर टिळक यांना भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याचे जनक मानले जाते.ते अष्टपैलुपणाचे धनी होते. ते समाज सुधारक, स्वातंत्र्यसेनानी, राष्ट्रीय नेते तसेच भारतीय इतिहास, संस्कृत, हिंदू धर्म, गणित आणि खगोलशास्त्र या विषयांचे अभ्यासक होते. बाळ गंगाधर टिळक यांना ‘लोकमान्य’ म्हणूनही ओळखले जात असे. स्वातंत्र्य चळवळीच्या वेळी ‘स्वराज हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि मी तो घेणारच ‘ हे त्यांचे वाक्य लाखो भारतीयांना प्रेरणा देत होते.
लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक यांचे चरित्र
Table of Contents
| पुर्ण नाव (Name): | बाळ ( केशव ) गंगाधर टिळक |
| जन्म (Birthday): | 23 जुलै 1856 |
| जन्मस्थान (Birthplace): | चिखलगांव ता. दापोली जि. रत्नागिरी |
| वडिल (Father Name): | गंगाधरपंत |
| आई (Mother Name): | पार्वतीबाई |
| पत्नीचे नाव (Wife Name): | सत्यभामाबाई |
| शिक्षण (Education): | 1876 मध्ये बी.ए. (गणित) प्रथम श्रेणीत उत्तीर्ण आणि 1879 रोजी एल.एल.बी. प्रथम श्रेणीत उत्तीर्ण |
| मृत्यु (Death): | 1 आगस्ट 1920 |
प्रारंभिक जीवन ( Early Life of Tilak )
बाल गंगाधर टिळकांचा जन्म २ जुलै 1856 रोजी महाराष्ट्रातील रत्नागिरीतील एका चित्पावन ब्राह्मण कुळात झाला. त्यांचे वडील गंगाधर रामचंद्र टिळक हे संस्कृत अभ्यासू आणि प्रख्यात शिक्षक होते. टिळक एक हुशार विद्यार्थी होते आणि त्यांना गणितावर विशेष प्रेम होते. लहानपणापासूनच ते अन्यायाचे प्रखर विरोधक होते आणि संकोच न करता आपले शब्द स्पष्टपणे सांगायचे. टिळक हे आधुनिक शिक्षण प्राप्त करणार्‍या पहिल्या पिढीतील भारतीय तरुणांपैकी एक होते.
जेव्हा बाळ टिळक अवघ्या दहा वर्षांचे होते, तेव्हा त्यांचे वडील रत्नागिरीहून पुण्यात गेले. या बदलीमुळे त्यांच्या आयुष्यातही बरेच बदल घडले. पुण्यातील अँग्लो-व्हर्नाक्युलर स्कूलमध्ये त्यांना प्रवेश मिळाला आणि त्या काळातील काही नामांकित शिक्षकांकडून शिक्षण घेतले. पुण्यात आल्यानंतर लवकरच त्यांच्या आईचे निधन झाले आणि टिळक 14 वर्षांचे असताना वडिलांचेही निधन झाले. टिळक मॅट्रिकमध्ये शिकत असताना त्याचे लग्न सत्यभामा या दहा वर्षांच्या मुलीशी झाले.
मॅट्रिकची परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर त्यांनी डेक्कन कॉलेजमध्ये प्रवेश घेतला. बाळ गंगाधर टिळक b. a. गणिताच्या विषयात प्रथम श्रेणीसह परीक्षा उत्तीर्ण झाले. पुढे जाऊन त्यांनी अभ्यास सुरू ठेवून एल. एल. बी. पदवी देखील मिळविली.
लोकमान्य टिळक || Lokmanya Tilak
पदवीनंतर टिळकांनी पुण्यातील एका खासगी शाळेत गणिताचे शिक्षण दिले आणि काही काळानंतर ते पत्रकार झाले. त्यांचा पाश्चात्य शिक्षण व्यवस्थेला तीव्र विरोध होता.त्यांच्या मते, यामुळे केवळ विद्यार्थ्यांचाच नव्हे तर संपूर्ण भारतीय संस्कृतीचा आणि वारसाचा अनादर होतो. त्यांचा असा विश्वास होता की केवळ चांगली शिक्षण व्यवस्थाच चांगल्या नागरिकांना जन्म देऊ शकते आणि प्रत्येक भारतीयांनाही त्यांची संस्कृती आणि आदर्श याची जाणीव करून दिली पाहिजे.
आपले सहकारी आगरकर आणि थोर समाजसुधारक विष्णू शास्त्री चिपुलकर यांच्यासमवेत त्यांनी डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीची स्थापना केली, ज्याचा उद्देश देशातील तरुणांना उच्च गुणवत्तेचे शिक्षण द्यावे.
डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीच्या स्थापनेनंतर टिळकांनी ‘केसरी’ आणि ‘मराठा’ या दोन साप्ताहिक मासिकांचे प्रकाशन करण्यास सुरवात केली. ‘केसरी’ मराठी भाषेत प्रकाशित झाले, तर ‘मराठा’ हे इंग्रजी भाषा साप्ताहिक होते. लवकरच दोन्ही वृत्तपत्र खूप लोकप्रिय झाले. त्यांच्यामार्फत टिळकांनी भारतीयांचे संघर्ष आणि इंग्रजांनी केलेल्या अन्यायावर प्रकाश टाकला.त्यांनी प्रत्येक भारतीयांना आपल्या हक्कांसाठी लढा देण्याचे आवाहन केले.
टिळकांनी आपल्या लेखनात तीक्ष्ण आणि प्रभावी भाषा वापरली जेणेकरून उत्कटतेने आणि देशभक्तीच्या भावनेने वाचक मंत्रमुग्ध होऊ शकेल.
बाळ गंगाधर टिळक यांनी 1890 मध्ये भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसमध्ये प्रवेश केला. त्यांच्या हयातीत ते पुणे नगरपरिषद व मुंबई विधिमंडळ सदस्यही होते आणि बॉम्बे विद्यापीठाचे ‘फेलो’ म्हणूनही निवडले गेले.
आंदोलनकारी आणि शिक्षक होण्याबरोबरच टिळक एक महान समाजसुधारक देखील होते. बालविवाहासारख्या वाईट गोष्टींचा त्यांनी विरोध केला आणि त्यावर बंदी घालावी अशी मागणी त्यांनी केली. विधवा पुनर्विवाहाचा ते भक्कम समर्थक होते. टिळक कुशल समन्वयकही होते. गणेशोत्सव आणि शिवाजीचा जन्म उत्सव असे सामाजिक उत्सव साजरे करून लोकांना एकत्र जोडण्याचे कामही त्यांनी केले.
1897 मध्ये ब्रिटिश सरकारने टिळकांवर प्रक्षोभक लेखांद्वारे जनतेला चिथावणी दिली, कायदा मोडला आणि शांतता व्यवस्था मोडली असा आरोप केला. त्याला दीड वर्षाच्या कठोर कारावासाची शिक्षा सुनावण्यात आली. शिक्षेनंतर टिळकांना 1898 मध्ये सोडण्यात आले आणि त्यांनी स्वदेशी चळवळ सुरू केली. वर्तमानपत्र आणि भाषणांद्वारे त्यांनी महाराष्ट्राच्या प्रत्येक गावात स्वदेशी चळवळीचा संदेश दिला. त्यांच्या घरासमोर ‘स्वदेशी बाजार’ देखील आयोजित करण्यात आला होता.
दरम्यान, कॉंग्रेस दोन गटात विभागली गेली – मवाळ आणि जहाल. टिळक यांच्या नेतृत्वात असलेल्या जहाल गटाचा गोपाळ कृष्ण गोखले या मवाळ गटाला तीव्र विरोध होता. जहाल स्वराज्याच्या बाजूने होते, तर मवाळ मानतात की स्वराज्यासाठी अद्याप अनुकूल वेळ आली नव्हती. या वैचारिक फरकाने अखेर कॉंग्रेसचे दोन तुकडे केले.
सण 1906. मध्ये ब्रिटीश सरकारने बंडखोरीच्या आरोपाखाली टिळकांना अटक केली. सुनावणीनंतर त्यांना 6 वर्षांची शिक्षा सुनावण्यात आली आणि मंडाले (बर्मा) तुरुंगात नेण्यात आले. तुरुंगात त्यांनी आपला बराचसा वेळ वाचन-लेखनात घालवला. याच काळात त्यांनी ‘गीता रहष्य’ हे त्यांचे प्रसिद्ध पुस्तक लिहिले. शिक्षा भोगल्यानंतर टिळकांना 9 जून 1914 रोजी तुरूंगातून सोडण्यात आले. त्यानंतर त्यांनी कॉंग्रेसच्या दोन गटांना एकत्र आणण्याचा प्रयत्न सुरू केला पण तो प्रयत्न यशस्वी झाला नाही.
सन 1916 मध्ये टिळकांनी ‘होम रूल लीग’ ची स्थापना केली, ज्याचे उद्दीष्ट स्वराज होते. ते गावोगावी गेले आणि लोकांना ‘होम रुल लीग’चे उद्दीष्ट समजावून सांगितले.
अश्या या भारताच्या महान व्यक्तीचे 1 ऑगस्ट 1920 रोजी निधन झाले.
लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक यांचे कार्य || Work of Lokmanya Tilak
- 1880 साली टिळकांनी पुण्यात न्यु इंग्लिश हायस्कुल ची स्थापना केली.
- 1881 साली जनजागृती करता ’केसरी’ व ’मराठा’ अशी वृत्तपत्र सुरू केली. आगरकर केसरीचे तर टिळक मराठा चे संपादक झालेत ‘केसरी’ मराठी भाषेत प्रकाशित झाले, तर ‘मराठा’ हे इंग्रजी भाषा साप्ताहिक होते.
- 1884 साली टिळकांनी पुण्यात डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीची स्थापना केली.
- 1885 साली पुणे येथेच फग्र्युसन कॉलेज सुरू केले.
- लोकांमध्ये एकतेची भावना निर्माण व्हावी या हेतुने 1893 साली ’सार्वजनिक गणेशोत्सव’ आणि 1895 साली ’शिव जयंती’ उत्सवाला सुरूवात केली.
- 1895 ला टिळकांची मुंबई प्रांत विनियमन बोर्ड चे सभासद म्हणुन निवड झाली.
- 1897 राजद्रोहाचा आरोप लावुन टिळकांना दिड वर्षांची कैद झाली त्यावेळेस टिळकांनी आपल्या बचावात जे भाषण दिले ते तब्बल 4 दिवस आणि 21 तास चालले.
- 1903 मधे ’दि आर्क्टिक होम इन द वेदाज’ (Arctic home of vedas) या पुस्तकाचे प्रकाशन.
- 1907 साली भारतीय राष्ट्रीय काॅंग्रेस चे सुरत येथे अधिवेशन झाले त्यात जहाल आणि मवाळ या दोन समुहांचा संघर्ष फार वाढला. परिणामी मवाळ समुहाने जहाल समुहाला काॅंग्रेस संघटनेमधुन काढुन टाकले. जहाल समुहाचे नेर्तृत्व लोकमान्य टिळकांकडे होते.
- 1908 मध्ये टिळकांवर राजद्रोहाचा खटला चालला त्यात त्यांना सहा वर्षांची शिक्षा झाली टिळकांना ब्रम्हदेशात मंडालेच्या कारागृहात पाठविले तेथे टिळकांनी ’गितारहस्य’ नावाचा अतुलनीय असा ग्रंथ लिहीला.
- 1916 साली त्यांनी डाॅ. अनी बेझंट यांच्या सहकार्याने ’होमरूल लीग’ संघटनेची स्थापना केली. होमरूल म्हणजे आपल्या राज्याचे प्रशासन आपण करावयाचे.
- हिंदी भाषेला राष्ट्रभाषेचा दर्जा मिळायला हवा याकरीता सर्वात आधी पुढाकार लोकमान्य टिळकांनीच घेतला होता.
- लोकमान्य टिळकांना भारतिय असंतोषाचे जनक म्हंटले गेले आहे.
हे पण वाचा:-
<—–आदिवासी क्रांतिसूर्य बिरसा मुंडा यांची माहिती—->
<—–न्यायमूर्ती महादेव गोविंद रानडे यांची माहिती—–>
आम्ही दिलेल्या माहितीमध्ये काही चुकीचे आढळल्यास आपण तत्काळ आम्हाला comment box आणि email लिहून कळवावे आम्ही ते update करत राहू. धन्यवाद
मित्रानो तुमच्याकडे जर Lokmanya Tilak बाळ गंगाधर टिळक यांचे विषयी अधिक माहिती असेल तर आम्हाला कंमेंट बॉक्स मध्ये कळवा आम्ही ते या Bal Gangadhar Tilak information in marathi या article मध्ये upadate करू
Lokmanya Tilak information in marathi हि पोस्ट जर तुम्हाला आवडली असेल तर ती तुमच्या मित्रमंडळी मध्ये share करायला विसरू नका धन्यवाद….!