Sardar vallabhbhai patel information in marathi || लोहपुरुष सरदार वल्लभभाई पटेल:-गुलाम भारत स्वतंत्र करण्यासाठी आपले संपूर्ण आयुष्य वाहिलेले सरदार वल्लभभाई पटेल कोणाला माहित नाही? ते स्वतंत्र भारताचे पहिले गृहमंत्री आणि भारताचे महान स्वातंत्र्यसेनानी होते. आणि स्वतंत्र भारताचे उपपंतप्रधान म्हणून त्यांनी शेकडो राज्ये भारतीय संघात विलीन केली.
आम्ही आपणास सांगतो की त्याच्या अतुलनीय आणि आश्चर्यकारक मुत्सद्दी कौशल्य आणि धोरणात्मक चिकाटीमुळे त्यांना ‘आयर्न मॅन‘ Iron Man असेही नाव देण्यात आले.
आज, या लेखात, आम्ही आपल्याला थोर भारतीय सरदार वल्लभभाई पटेल यांच्या जीवनाशी संबंधित संघर्ष, त्यांच्या जीवनातील महत्त्वपूर्ण गोष्टी, त्यांचे स्वातंत्र्यक्रमातील त्यांचे महत्त्वपूर्ण योगदान आणि कर्तृत्व याबद्दल सांगणार आहोत.
उपलब्धी || Achievements
Table of Contents
खेडा सत्याग्रह आणि बरडोली विद्रोहाचे यशस्वीपणे नेतृत्व केले.1922, 1924 आणि 1927 मध्ये अहमदाबाद महानगरपालिकेचे अध्यक्ष म्हणून निवडले गेले, 1931 मध्ये कॉंग्रेसचे अध्यक्ष म्हणून निवडले गेले. स्वतंत्र भारताचे पहिले उपपंतप्रधान आणि गृहमंत्री बनले, भारताचे राजकीय एकीकरणात महत्त्वाची भूमिका बजावली.
पहिले उपपंतप्रधान आणि भारताचे गृहमंत्री सरदार पटेल हे लोहपुरुष म्हणूनही लोकप्रिय आहेत. त्यांचे संपूर्ण नाव वल्लभभाई पटेल होते. भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यात त्यांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आणि भारताचे पहिले उपपंतप्रधान आणि गृहमंत्री झाले. भारताच्या राजकीय एकीकरनासाठी त्यांना श्रेय दिले जाते.
सरदार पटेल यांची माहिती
| नाव | सरदार वल्लभभाई पटेल |
| जन्म | 31 ऑक्टोबर 1875 नाडियाड, गुजरात |
| मृत्यू | 15 डिसेंबर 1950 (बॉम्बे) |
| वडिलांचे नाव | जवाहरभाई पटेल |
| आईचे नाव | लडाबाई |
| पत्नीचे नाव | झावेर्बा |
| मुलं | दहीभाई पटेल (मुलगा), मनिबेन पटेल (मुली) |
| शिक्षण | एन.के. हायस्कूल, पेटलाड, इन्स ऑफ कोर्ट, लंडन, इंग्लंड |
| पुस्तकं | राष्ट्र के विचार, वल्लभभाई पटेल, वल्लभभाई पटेल के संग्रहित कार्य, 15 खंड |
| स्मारक | स्टॅच्यू ऑफ युनिटी (Statue of Unity) |
सरदार वल्लभभाई पटेल प्रारंभिक जीवन || Early Life
वल्लभभाई पटेल यांचा जन्म गुजरातमधील नाडियाड या छोट्याशा गावात 31 ऑक्टोबर 1875 रोजी झाला होता. त्यांचे वडील झावरभाई शेतकरी होते आणि आई लाडबाई एक सामान्य स्त्री. सरदार वल्लभ भाई यांचे प्रारंभिक शिक्षण करमसड येथे झाले. त्यानंतर त्यांनी पेटलाडमधील एका शाळेत प्रवेश केला. दोन वर्षानंतर, ते नाडियाड शहरातील हायस्कूलमध्ये दाखल झाले . 1896 मध्ये त्यांनी हायस्कूलची परीक्षा उत्तीर्ण केली. सरदार वल्लभभाई पटेल हे एक हुशार विद्यार्थी होते.
वल्लभभाईंना वकील व्हायचे होते आणि त्यांचे स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी त्यांना इंग्लंडला जायचे होते परंतु त्यांच्याकडे भारतीय महाविद्यालयात प्रवेश घेण्या इतकेही आर्थिक साधन नव्हते. त्या काळीं उमेदवार वैयक्तिकरित्या अभ्यास करून वकिलीच्या परीक्षेस बसू शकत होते. म्हणूनच सरदार वल्लभभाई पटेल यांनी एका ओळखीच्या वकिलांकडून पुस्तके घेतली आणि घरीच अभ्यास करण्यास सुरवात केली. वेळोवेळी ते न्यायालयांच्या कामकाजातही सहभागी झाले व वकिलांचे युक्तिवाद काळजीपूर्वक ऐकले. त्यानंतर वल्लभ भाईंनी वकिली परीक्षा यशस्वीरित्या उत्तीर्ण केली.
राजकीय जीवनात प्रवेश || Entry In Politics
यानंतर सरदार पटेल यांनी गोध्रामध्ये वकिली सुरू केली आणि लवकरच ते एक प्रशिध्द वकिल झाले. त्याचे लग्न झाबरबाशी झाला. 1904 मध्ये मुलगी मनिबेन आणि मुलगा दह्या भाई यांचा जन्म 1905 मध्ये झाला. वल्लभ भाईंनी आपला मोठा भाऊ विठ्ठलभाई जो स्वत: वकील होता, त्याला कायद्याच्या उच्च शिक्षणासाठी इंग्लंडला पाठविले. पत्नीचे निधन झाले तेव्हा पटेल अवघ्या 33 वर्षांचे होते. त्यांना पुन्हा लग्न करण्याची इच्छा नव्हती. मोठा भाऊ परत आल्यानंतर वल्लभ भाई इंग्लंडला गेले आणि त्यांनी परिश्रमपूर्वक अभ्यास केला आणि कायदेशीर परीक्षेत प्रथम क्रमांक मिळविला.
Sardar vallabhbhai patel information in Marathi Language
सरदार पटेल 1913 मध्ये भारतात परतले आणि अहमदाबादमध्ये वकिली सुरू केली. ते लवकरच लोकप्रिय झाले . आपल्या मित्रांच्या आग्रहावरून पटेल यांनी 1917 मध्ये अहमदाबादच्या सैनिटेशन कमिश्नरची निवडणूक लढविली आणि ती जिंकली. गांधीजींच्या चंपारण सत्याग्रहाच्या यशाने सरदार पटेल हे खूप प्रभावित झाले. 1918 मध्ये गुजरातच्या खेडा विभागात दुष्काळ पडला होता. शेतकऱ्यांनी इंग्रजांकडे करातून सवलत मागितली पण ब्रिटीश सरकारने नकार दिला. गांधीजींनी शेतकर्‍यांचा मुद्दा उपस्थित केला परंतु ते आपला सर्व वेळ खेड्यात घालवू शकत नव्हते, म्हणून त्यांच्या अनुपस्थितीत हा संघर्ष घडवून आणणार्‍या एका व्यक्तीची ते शोध घेत होते. यावेळी सरदार पटेल यांनी स्वेच्छेने पुढे येऊन संघर्षाचे नेतृत्व केले. अशा प्रकारे सरदार पटेल यांनी आपला यशस्वी वकिली व्यवसाय सोडून सामाजिक जीवनात प्रवेश केला.
खेडामधील शेतकर्‍यांच्या संघर्षाचे वल्लभभावाने यशस्वीरित्या नेतृत्व केले ज्याचा परिणाम ब्रिटिश सरकारने महसूल वसुलीवर बंदी आणून कर मागे घेण्यास सुरुवात केली आणि हा संघर्ष 1919 मध्ये संपला. खेडा सत्याग्रहातून वल्लभभाई पटेल राष्ट्रीय नायक म्हणून उदयास आले. वल्लभ भाईंनी गांधीजींच्या असहकार चळवळीला पाठिंबा दर्शविला आणि गुजरात कॉंग्रेसचे अध्यक्ष म्हणून अहमदाबाद येथे ब्रिटीश वस्तूंवर बहिष्कार घालण्यास मदत केली. त्यांनी आपले परदेशी कपडे टाकून खादी घालायला सुरुवात केली. 1922, 1924 आणि 1927 मध्ये सरदार वल्लभभाई पटेल अहमदाबाद महानगरपालिकेचे अध्यक्ष म्हणून निवडले गेले. त्यांच्या कार्यकाळात अहमदाबादमधील वीजपुरवठा वाढला आणि शिक्षणात सुधारणा झाली. ड्रेनेज व स्वच्छता यंत्रणेचा विस्तार शहरभर करण्यात आला.
हे पण वाचा
<—-दादाभाई नौरोजी यांची माहिती—->
<—-सुभाष चन्द्र बोस यांची माहिती—->
1928 मध्ये गुजरातमधील बारडोली तालुका पूर आणि दुष्काळात त्रस्त होता. संकटांच्या या घटनेत ब्रिटीश सरकारने महसूल करात तीस टक्के वाढ केली. सरदार पटेल हे शेतकऱ्यांच्या समर्थनार्थ बाहेर आले व त्यांनी राज्यपाल यांना कर कमी करण्याची विनंती केली. राज्यपालांनी याला नकार दिला आणि सरकारने कर संकलनाच्या दिवसाचीही घोषणा केली. सरदार पटेल यांनी शेतकर्‍यांना एकत्र केले आणि करांचा एक रुपयाही न भरण्यास सांगितले. सरकारने हा संघर्ष दडपण्याचा प्रयत्न केला पण शेवटी वल्लभभाई पटेल यांच्यासमोर ब्रिटिश सरकार झुकले. बारदोली येथे या संघर्ष दरम्यान आणि नंतरच्या विजयामुळे सरदार पटेल यांचा राजकीय प्रभाव संपूर्ण देशावर निर्माण झाला . पटेल यांचे सहकारी आणि अनुयायी आता त्यांना सरदार म्हणून बोलवू लागले.
1930 मध्ये मीठाच्या सत्याग्रहाच्या वेळी त्यांना अटक करण्यात आली होती, ज्यामुळे संपूर्ण गुजरातमध्ये आंदोलन तीव्र झाले आणि ब्रिटिश सरकार यांना गांधी व पटेल यांना सोडण्यास भाग पाडले. यानंतर पुन्हा एकदा त्यांना मुंबईत अटक करण्यात आली. 1931 मध्ये गांधी-इर्विन करारावर स्वाक्षरी झाल्यानंतर सरदार पटेल यांना तुरूंगातून सुटका करण्यात आली व 1931 मध्ये कराची येथे झालेल्या अधिवेशनात ते कॉंग्रेसचे अध्यक्ष म्हणून निवडले गेले. लंडनमधील गोलमेज परिषदेच्या अयशस्वी ठरल्याबद्दल जानेवारी 1932 मध्ये गांधीजी आणि सरदार पटेल यांना अटक करण्यात आली आणि येरवडाच्या मध्यवर्ती कारागृहात तुरूंगात टाकले गेले. कारावासाच्या या कालावधीत सरदार पटेल आणि महात्मा गांधी एकमेकांच्या जवळ आले आणि दोघांमधील आपुलकी, विश्वास आणि प्रेम यांचा सखोल बंध निर्माण झाला. सरदार पटेल अखेर जुलै 1934 मध्ये मुक्त झाले.
ऑगस्ट 1942 मध्ये कॉंग्रेसने भारत छोडो आंदोलन सुरू केले. सरकारने वल्लभभाई पटेल यांच्यासह सर्व प्रमुख नेत्यांना तुरूंगात टाकले. सर्व नेत्यांना तीन वर्षांनी सोडण्यात आले. १ ऑगस्ट 1947 रोजी स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर पंडित जवाहरलाल नेहरू स्वतंत्र भारताचे पहिले पंतप्रधान आणि सरदार पटेल उपपंतप्रधान होते. याव्यतिरिक्त, ते गृह मंत्रालय, माहिती व प्रसारण मंत्रालय आणि राज्यांचे प्रभारी देखील होते.
राज्ये विलीन (रियासत)
स्वातंत्र्याच्या वेळी भारतामध्ये एकूण 565 राज्ये होती. या राज्यावर वर राज्य करणारे काही महाराज व नवाब जागरूक आणि देशभक्त होते परंतु त्यांच्यातील बरेच लोक संपत्ती व सत्तेच्या नशेमध्ये होते. जेव्हा ब्रिटीशांनी भारत सोडला तेव्हा ते स्वतंत्र राज्यकर्ता होण्याचे स्वप्न पाहत होते. स्वतंत्र भारत सरकारने त्यांना समान दर्जा द्यावा, असा युक्तिवाद त्यांनी केला. त्यातील काही जणांनी आपले प्रतिनिधी संयुक्त राष्ट्र संघटनेत पाठविण्याच्या योजनेच्या मर्यादेपर्यंत गेले.
पटेल यांनी भारताच्या राजांना देशभक्त होण्याचे आवाहन केले आणि देशाच्या स्वातंत्र्यात सामील होण्यासाठी आणि केवळ आपल्या प्रजेच्या भविष्याची काळजी घेणाऱ्या जबाबदार राज्यकर्त्यासारखे वागायला सांगितले. त्यांनी 565 राजांच्या राजांना हे स्पष्ट केले की त्यांचे स्वतंत्र राज्याचे स्वप्न अशक्य आहे आणि भारतीय प्रजासत्ताकाचा भाग होणेच हेच केवळ त्यांच्यासाठी चांगले आहे. त्यानंतर त्यांनी मोठ्या बुद्धिमत्तेनि आणि राजकीय दूरदृष्टीने छोट्या छोट्या राज्यांची स्थापना केली. या उपक्रमात संस्थेतील लोकसुद्धा त्यांच्या सोबत होते. ज्यांना सुरुवातीला भारतात येण्याची इच्छा नव्हती अशे हैदराबादच्या निजाम आणि जुनागडच्या नवाबांवर त्यांनी नियंत्रण ठेवले आणि त्यांना भारत देशामध्ये शामिल करून घेतले.
त्यांनी कोणतेही रक्तपात न करता विखुरलेल्या देशाचे एकत्रीकरण केले. या प्रचंड कार्याच्या कर्तृत्वासाठी सरदार पटेल यांना आयर्न मॅन ही पदवी मिळाली.
सरदार पटेल यांचे 15 डिसेंबर 1950 रोजी हृदयविकारामुळे निधन झाले.
सरदार पटेल यांना 1991 मध्ये त्यांच्या देशाच्या सेवेबद्दल भारतरत्न पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.
सरदार वल्लभभाई पटेल यांची माहिती
- 1913 मध्ये ते लंडनमधून पदवीधर झाले आणि पदवी संपादनानंतर ते भारतात परतले.
- लखनऊमधील राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या अधिवेशनात 1916 मध्ये वल्लभभाईंनी गुजरातचे प्रतिनिधित्व केले.
- 1917 मध्ये ते अहमदाबाद नगरपालिकेत निवडून गेले.
- 1917 मध्ये त्यांनी खेडा सत्याग्रहात भाग घेतला, त्यांनी साराबंदी चळवळीचे नेतृत्व केले, शेवटी सरकारला नतमस्तक व्हावे लागले, सर्व कर मागे घेण्यात आले, सरदारांनी त्यांच्या नेतृत्वात ही चळवळ जिंकली, जून 1918 मध्ये शेतकऱ्यांनी विजय साजरा केला आणि गांधीजींना बोलवून त्यांच्या हस्ते . वल्लभभाई यांना मानपत्र देण्यात आले.
- 1919 मध्ये, वल्लभभाईंनी रोलेट कायद्याच्या निषेधार्थ अहमदाबादमध्ये मोठा मोर्चा काढला.
- 1920 मध्ये गांधीजींनी असहकार चळवळ सुरू केली, या असहकार चळवळीत वल्लभभाईंनी आपले संपूर्ण आयुष्य देशासाठी वाहून घेतले, त्यांनी महिन्याला हजारो रुपये मिळवून देणारी वकीली सोडून दिली.
- 1921 मध्ये ते गुजरात प्रांतीय कॉंग्रेस कमिटीचे अध्यक्ष म्हणून निवडले गेले.
- 1923 मध्ये, तिरंग्यावर बंदी घालण्यासाठी ब्रिटीश सरकारने कायदा केला, हजारो सत्याग्रह नागपूरला वेगवेगळ्या ठिकाणांहून गोळा केले आणि तीन महिने पूर्ण उत्सुकतेने लढा सुरू केला, सरकारने हे युद्ध दडपण्याचा अयशस्वी प्रयत्न केला.
- 1931 मध्ये कराची येथे झालेल्या राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या अधिवेशनाचे अध्यक्ष वल्लभभाई होते.
- 1942 मध्ये ‘भारत छोडो’ आंदोलनात भाग घेण्यासाठी त्यांना तुरूंगात जावे लागले.
- 1946 मध्ये स्थापन झालेल्या मध्यंतरी कार्यकारी मंत्रिमंडळात ते गृहमंत्री होते, ते घटना समितीचे सदस्यही होते.
- 1 ऑगस्ट 1947 रोजी भारत स्वतंत्र झाला, स्वातंत्र्यानंतर पहिल्या मंत्रिमंडळात त्यांना उपपंतप्रधान पदाची पदवी मिळाली, त्यांना गृह मंत्रालय, माहिती व प्रसारण मंत्रालय आणि राज्यांचे प्रभारी देखील केले गेले.
- स्वातंत्र्यानंतर वल्लभभाईंनी भारतातील 600 संस्थान विलीनीकरण केले, हैदराबाद संस्था देखील 17 सप्टेंबर 1948 रोजी त्यांच्या police action कृतीमुळे भारतात विलीन झाले .
मित्रानो आम्हाला आशा आहे कि तुम्हाला सरदार वल्लभभाई पटेल यांची माहिती Sardar vallabhbhai patel information in marathi आवडली असेल. तुमच्याकडे त्यांच्याबद्दल अधिक माहिती असेल तर आम्हाला कॉमेंट बॉक्स मध्ये कळवा आम्ही ते या पोस्ट मध्ये update करू धन्यवाद