Babasaheb Ambedkar Information in Marathi | डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांची माहिती :- डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर हे भारतीय राज्यघटनेचे शिल्पकार आणि स्वतंत्र भारताचे पहिले न्याय मंत्री होते. ते एक प्रख्यात कार्यकर्ते आणि समाजसुधारक होते. डॉ भीमराव आंबेडकर यांनी आपले संपूर्ण आयुष्य दलितांच्या आणि मागासवर्गीयांच्या उत्कर्षासाठी दिले. दलितांचा मशीहा म्हणून ते प्रसिद्ध आहेत. आज समाजात दलितांना जे स्थान प्राप्त झाले आहे. त्याचे सर्व श्रेय डॉ भीमराव आंबेडकर यांना जाते.
भीमराव आंबेडकर यांनी सामाजिक मागासवर्गीयांची निराशा दूर केली आणि त्यांना समानतेचा अधिकार मिळवून दिला. आंबेडकर यांनी नेहमीच जातीभेद संपवण्यासाठी संघर्ष केला.
बाबासाहेब यांचे अनमोल विचार
Table of Contents
भारतीय समाजात जातीभेदाशी संबंधित असलेल्या वाईट गोष्टी दूर करण्यात आंबेडकरजींनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली, जातीय भेदभावामुळे भारतीय समाज पूर्णपणे अपंग बनलेला होता. अश्या वेळेस बाबासाहेब आंबेडकर एक मसीहा बनून दलितांच्या हक्कासाठी संघर्ष केला त्यामुळे बर्‍याच प्रमाणात सामाजिक परिस्थिती बदलली.
Babasaheb Ambedkar Biography In Marathi
| नाव (Name) | डॉ. भिमराव रामजी आंबेडकर |
| जन्म (Birthday) | 14 एप्रील 1891 (Ambedkar Jayanti) |
| जन्मस्थान (Birthplace) | महू, इंदौर मध्यप्रदेश |
| आई (Mother Name) | भीमाबाई मुबारदकर |
| वडिल (Father Name) | रामजी मालोजी सकपाळ |
| पत्नी (Wife Name) | पहिली पत्नी: रमाबाई आंबेडकर (1906-1935) दुसरी पत्नी: सविता आंबेडकर (1948-1956) |
| शिक्षण (Education) | एलफिन्सटन हायस्कुल, बाॅम्बे विश्वविद्यालय 1915 एम.ए. (अर्थशास्त्र) 1916 मध्ये कोलंबिया विश्वविद्यालयातुन PHD 1921 मधे मास्टर ऑफ सायन्स 1923 मध्ये डाॅक्टर ऑफ सायन्स |
| संघ | समता सैनिक दल, स्वतंत्र श्रम पार्टी, अनुसुचित जाति संघ राजनितीक विचारधारा: समानता |
| प्रकाशन | अस्पृश्य आणि अस्पृश्यता यावर निबंध जाति का विनाश (द एन्नीहिलेशन ऑफ कास्ट) विजा ची प्रतिक्षा ( वेटिंग फाॅर अ विजा ) |
| मृत्यु (Death) | 6 डिसेंबर 1956 (Mahaparinirvan Diwas) |
प्रारंभिक जीवन || Early Life
डॉ. भीमराव आंबेडकर – B. R. Ambedkar यांचा जन्म मध्य प्रदेश, भारत येथे झाला. आंबेडकरांचा जन्म 14 एप्रिल 1899 रोजी मध्य प्रदेशातील इंदूरजवळ महू येथील रामजी मालोजी सकपाळ आणि भीमाबाई यांच्या घरात झाला. आंबेडकरजींचा जन्म झाला तेव्हा त्यांचे वडील भारतीय सैन्यात सुभेदार होते आणि त्यांचे पोस्टिंग इंदूरमध्ये होते.
त्यांचे वडील रामजी मालोजी सकपाळ 3 वर्षानंतर 1894 मध्ये निवृत्त झाले आणि त्यांचे संपूर्ण कुटुंब महाराष्ट्रातील सातारा येथे गेले. आम्ही आपणास सांगू इच्छितो कि भीमराव आंबेडकर हे त्यांच्या पालकांचे 14 वे आणि शेवटचे मूल होते, ते त्यांच्या कुटुंबातील सर्वात धाकटे होते, म्हणून ते संपूर्ण कुटुंबाचे आवडते आणि लाडके होते.
भीमराव आंबेडकर – B. R. Ambedkar हे मराठी कुटुंबातील होते. त्यांचे मुळगाव महाराष्ट्रातील रत्नागिरी जिल्ह्यात असलेल्या अंबावडे हे होते.ते महार जातीच्या दलित वर्गातील असल्यामुळे त्यांचा सामाजिक आणि आर्थिकदृष्ट्या खूप भेदभाव होत होता.
इतकेच नव्हे तर दलित असल्याने उच्च शिक्षण घेण्यासाठी त्यांना खूप संघर्ष करावा लागला. तरी त्यांनी सर्व अडचणींवर मात केली आणि उच्च शिक्षण मिळवले आणि जगासमोर स्वत: ला सिद्ध केले.
भीमराव आंबेडकर-B. R. Ambedkar यांना लहानपणापासूनच जातीभेदांचा अनुभव आला. भीमराव यांचे वडील निवृत्त झाल्यानंतर सातारा महाराष्ट्रात स्थायिक झाले. भीमराव यांना स्थानिक शाळेत प्रवेश मिळाला. येथे शिक्षक त्यांना वर्गातील एका कोपऱ्यात फरशीवर बसवत.शिक्षक त्यांच्या प्रतींना हात सुद्धा लावत नसतं . या अडचणी असूनही भीमराव यांनी आपला अभ्यास सुरू ठेवला आणि १९०८ मध्ये त्यांनी मुंबई विद्यापीठातून मॅट्रिकची परीक्षा उत्तीर्ण केली. भीमराव आंबेडकर यांनी पुढील शिक्षणासाठी एल्फिन्स्टन महाविद्यालयात प्रवेश घेतला. 1912 मध्ये त्यांनी बॉम्बे युनिव्हर्सिटी ऑफ पॉलिटिकल सायन्स अँड इकॉनॉमिक्समधून पदवी घेतली आणि त्यांना बडोद्यात नोकरी मिळाली.
वर्ष 1913 मध्ये भीमराव आंबेडकर यांच्या वडिलांचा मृत्यू झाला आणि त्याच वर्षी बडोद्याच्या महाराजाने त्यांना शिष्यवृत्ती दिली आणि पुढील शिक्षणासाठी अमेरिकेत पाठविले. जुलै 1913 मध्ये भीमराव न्यूयॉर्कला आले. आयुष्यात प्रथमच महार असल्याने भीमराव यांना खाली पहावे लागले नाही. त्यांनी आपले पूर्ण लक्ष अभ्यासात लावले आणि 1916 मध्ये “नेशनल डिविडेंड फॉर इंडिया: अ हिस्टोरिकल एंड एनालिटिकल स्टडी” या संशोधनासाठी कोलंबिया विद्यापीठातून मास्टर ऑफ आर्ट्स पदवी आणि तत्त्वज्ञान विषयात डॉक्टरेट मिळवली. डॉ. आंबेडकर अमेरिकेहून लंडनला अर्थशास्त्र आणि राज्यशास्त्राचा अभ्यास करण्यासाठी गेले, परंतु बडोदा सरकारने त्यांची शिष्यवृत्ती संपवून त्यांना परत बोलावले.
डॉ बाबासाहेब आंबेडकरांचे राजकीय जीवन || Political Journey Of Babasaheb
बडोद्याच्या महाराजांनी डॉ.आंबेडकर यांची राजकीय सचिव म्हणून नियुक्ती केली. पण कोणीही त्याच्या आदेशाचे पालन करत नव्हते कारण ते एक महार जातीचे होते. भीमराव आंबेडकर नोव्हेंबर 1924 मध्ये मुंबईला वापस आले. कोल्हापूरच्या शाहू महाराजांच्या मदतीने त्यांनी 31 जानेवारी 1920 रोजी “मुकनायक” हे साप्ताहिक वृत्तपत्र सुरू केले. महाराजांनी आयोजित केलेल्या “अस्पृश्य” लोकांच्या अनेक सभा व परिषदांनाही आंबेडकरांनी संबोधित केले. सप्टेंबर 1920 मध्ये पुरेसा निधी जमा केल्यानंतर आंबेडकर हे आपला अभ्यास पूर्ण करण्यासाठी लंडनला गेले. तेथे गेल्यानंतर त्यांनी कायद्याचा अभ्यास केला.
लंडनमध्ये शिक्षण संपल्यानंतर आंबेडकर भारतात परतले. जुलै 1924 मध्ये त्यांनी बहिष्कृत हितकारिणी सभेची स्थापना केली. या सभेचा उद्देश सामाजिक आणि राजकीय पातळीवर दलितांचे उत्थान करणे आणि त्यांना भारतीय समाजातील इतर घटकांच्या बरोबरीने आणणे हा होता. त्यांनी मुंबईजवळ कुलाबा येथील चौदर टँकवर महड मोर्चाचे नेतृत्व केले आणि अस्पृश्यांना सार्वजनिक विहिरींमधून पाणी काढण्याचा अधिकार देण्यासाठी मनुस्मृतीच्या प्रती सार्वजनिकपणे जाळल्या.
हे पण वाचा
नेताजी सुभाष चंद्र बोस यांची माहिती
सरदार वल्लभभाई पटेल यांची माहिती
1929 मध्ये भारतात जबाबदार भारत सरकार स्थापनेचा विचार करण्यासाठी ब्रिटीश कमिशनला सहकार्य करण्याचे आंबेडकरांनी एक वादग्रस्त निर्णय घेतला. कॉंग्रेसने कमिशनवर बहिष्कार घालण्याचा निर्णय घेतला आणि स्वतंत्र भारताच्या राज्यघटनेची आवृत्ती तयार केली. कॉंग्रेसच्या आवृत्तीत दलित वर्गासाठी कोणतीही तरतूद नव्हती. आंबेडकर दलित वर्गाच्या हक्कांचे संरक्षण करण्यामुळे कॉंग्रेससाठी मोठे संकट निर्माण झाले.
रॅमसे मॅकडोनल्ड ‘कम्युनिअल अवॉर्ड’ अंतर्गत दलित वर्गासाठी स्वतंत्र मतदारांची घोषणा केली गेली तेव्हा गांधीजी या निर्णयाच्या विरोधात उपोषणावर बसले.काँग्रेस नेत्यांनी डॉ.आंबेडकरांना त्यांची मागणी मागे घेण्यास सांगितले.शेवटी नाईलाजाने 24 सप्टेंबर 1932 रोजी डॉ. आंबेडकर आणि गांधीजी यांच्यात एक करार झाला जो पूना करार म्हणून ओळखला जातो. या करारानुसार स्वतंत्र मतदारांच्या मागणीची जागा प्रादेशिक विधानसभा आणि राज्यांच्या केंद्रीय परिषदांच्या राखीव जागांसारख्या विशेष सवलतींसह घेण्यात आली.
डॉ. आंबेडकर यांनी लंडनमधील तीनही गोलमेज परिषदांना उपस्थित राहून अस्पृश्यांच्या कल्याणासाठी आक्रमकपणे आणि उत्कृष्टपणे आपले मत आणि विचार मांडले. दरम्यान, 1937 मध्ये ब्रिटीश सरकारने प्रांतिक निवडणुका घेण्याचा निर्णय घेतला. डॉ.बी.आर. आंबेडकरांनी बॉम्बे प्रांतात निवडणुका लढण्यासाठी ऑगस्ट 1936 मध्ये “स्वतंत्र कामगार पक्षाची” स्थापना केली. ते आणि त्यांच्या पक्षाचे अनेक उमेदवार मुंबई विधानसभेवर निवडले गेले.
1937 मध्ये डॉ. आंबेडकर यांनी कोकणातील पट्टेदारीची खोटी व्यवस्था रद्द करण्याचे विधेयक मंजूर केले. याद्वारे जमीनदारांचे गुलाम आणि शासनाचे गुलाम म्हणून काम करणार्‍या महारांची “वतन” व्यवस्था संपवण्यात आली. कृषी प्रधान विधेयकातील एका कलमात दलित वर्गाला “हरिजन” असे संबोधले. अस्पृश्यांसाठी वापरल्या गेलेल्या या शीर्षकाचा भिमराव यांनी तीव्र विरोध केला. ते म्हणाले की जर “अस्पृश्य” लोक देवाचे लोक होते तर इतर सर्व राक्षस लोक होते. ते अशा कोणत्याही संदर्भाच्या विरोधात होते. पण हरिजन हे नाव ठेवण्यात भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसला यश आले. आंबेडकरांना फार वाईट वाटले की आपल्याला ज्यासाठी बोलावले गेले ते येथे बोलूच दिले गेले नाही.
1947 मध्ये भारत स्वतंत्र झाल्यावर पहिले पंतप्रधान पंडित जवाहरलाल नेहरूंनी डॉ भीमराव आंबेडकर यांना कायदामंत्री म्हणून संसदेत येण्याचे आमंत्रण दिले. घटनेची रचना करण्याचे काम संविधान समितीच्या एका समितीकडे सोपविण्यात आले आणि डॉ. आंबेडकर यांना या समितीचे अध्यक्ष म्हणून निवडले गेले. फेब्रुवारी 1948 रोजी डॉ. आंबेडकर यांनी राज्यघटनेचा मसुदा भारतीय लोकांसमोर मांडला.
जो 26 जानेवारी 1949 रोजी अस्तित्वात आला.
ऑक्टोबर 1948 मध्ये डॉ. आंबेडकर यांनी हिंदू कायदा सुलभ करण्याच्या प्रयत्नात संविधान संमेलनात हिंदू कोड बिल आणले. या विधेयकाबाबत कॉंग्रेस पक्षातही मतभेद होते. या विधेयकाच्या विचारासाठी सप्टेंबर 1951 पर्यंत हे बिल स्थगित करण्यात आले. बिल मंजूर होताना ते अजून छोटे करण्यात आले व त्यातील महत्वाचे कलमे कमी करण्यात आली.यामुळे भीमराव खूप नाराज झाले.त्यामुळे आंबेडकर यांनी कायदामंत्रीपदाचा राजीनामा दिला.
डाॅक्टर भीमराव आंबेडकरांनी स्विकारला बौध्द धर्म – Dr. Bhimrao Ambedkar accepted Buddhism
1950 साली भीमराव आंबेडकर एका बौध्द सम्मेलनात सहभागी होण्यासाठी श्रीलंकेला गेले तेथे जाऊन ते बौध्द धर्मातील विचारांनी एवढे प्रभावित झाले की त्यांनी बौध्द धर्म स्विकारण्याचा निर्णय घेतला व त्यांनी स्वतःला बौध्द धर्मात रूपांतरीत केले. यानंतर ते भारतात परतले.
भारतात परतल्यानंतर बौध्द धर्माविषयी त्यांनी बरीच पुस्तकं लिहीली. ते हिंदु धर्मातील चाली रितींच्या विरोधात होते व जाती विभाजनाची कठोर शब्दांमधे त्यांनी निंदा देखील केली आहे.
1955 ला डॉ.आंबेडकरांनी भारतीय बौध्द महासभेची स्थापना केली. त्यांचे पुस्तक ’द बुध्या आणि त्यांचे धर्म’ त्यांच्या निधनानंतर प्रकाशित झाले.
14 आक्टोबर 1956 ला डॉ.भिमराव आंबेडकर यांनी एका सभेचे आयोजन केले त्यात त्यांनी आपल्या जवळपास 5 लाख अनुयायांना बौध्द धर्माची दिक्षा दिली. नंतर ते काठमांडू मधे आयोजित चैथ्या वल्र्ड बुध्दिस्ट काॅन्फरन्स मधे सहभागी झाले. 2 डिसेंबर 1956 ला त्यांनी आपल्या शेवटच्या पांडुलिपी ’द बुध्या आणि काल्र्स माक्र्स’ या पुस्तकास पुर्ण केले.
डॉ बाबासाहेब आंबेडकर यांचा मृत्यू || Death
24 मे 1956 रोजी बॉम्बेमध्ये बुद्ध जयंतीनिमित्त त्यांनी ऑक्टोबरमध्ये बौद्ध धर्म स्वीकारण्याची घोषणा केली. 14 ऑक्टोबर 1956 रोजी त्यांनी आपल्या बर्‍याच अनुयायांसह बौद्ध धर्म स्वीकारला. 6 डिसेंबर 1956 रोजी डॉ बाबासाहेब भीमराव आंबेडकर यांचे दुःखद निधन झाले.
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांची थोडक्यात माहिती || Timeline
- 1920 ला ’मुकनायक’ हे वृत्तपत्र सुरू करून त्यांनी अस्पृश्यांच्या सामाजिक आणि राजकिय युध्दाला सुरूवात केली.
- 1920 ला कोल्हापुर संस्थानातील माणगाव येथे झालेल्या अस्पृश्यता निवारण परिषदेत त्यांनी सहभाग घेतला.
- 1924 ला त्यांनी ’बहिष्कृत हितकारणी सभे’ची स्थापना केली. दलित समाजात जागृती
- 1927 मधे ’बहिष्कृत भारत’नावाचे पाक्षिक सुरू केले.
- 1927 ला महाड या गावी चवदार पाण्याकरता सत्याग्रह करून येथील चवदार तलाव अस्पृश्यांना पिण्याकरता खुला करून दिला.
- 1927 साली जातिव्यवस्थेचा पुरस्कार करणा.या ’मनुस्मृती’ चे त्यांनी दहन केले.
- 1928 ला गव्हर्नमेंट लाॅ काॅलेज मधे त्यांनी प्राध्यापक म्हणुन काम केले.
- 1930 साली नाशिक येथील ’काळाराम मंदिरात ’अस्पृश्यांना प्रवेश देण्याकरता त्यांनी सत्याग्रह केला.
- 1930 ते 1932 या काळात इंग्लंड येथे झालेल्या गोलमेज परिषदेला ते अस्पृश्यांचे प्रतिनीधी बनुन उपस्थित राहिले त्या ठिकाणी त्यांनी अस्पृश्यांकरता स्वतंत्र मतदार संघाची मागणी केली. 1932 ला इंग्लंड चे पंतप्रधान रॅम्स मॅक्डोनाल्ड यांनी ’जातीय निर्णय’ जाहिर करून आंबेडकरांची मागणी मान्य केली.
- जातिय निर्णयाकरता महात्मा गांधीजींचा विरोध होता. स्वतंत्र मतदार संघाच्या निर्मीतीमुळे अस्पृश्य समाज इतर हिंदु समाजापासुन दुर होईल असे त्यांना वाटायचे. म्हणुन जाती निवड तरतुदी विरोधात गांधीजींनी येरवडा (पुणे) जेल मधे प्राणांतिक उपोषणास सुरूवात केली. पुढे त्या अनुषंगाने महात्मा गांधी व डॉ. आंबेडकर यांच्यात 25 डिसेंबर 1932 ला एक करार झाला. हा करार ‘पुणे करार’ या नावाने ओळखला जातो. या करारानुसार डॉ. आंबेडकरांनी स्वतंत्र मतदार संघाचा हट्ट सोडावा आणि अस्पृश्यांकरता कंपनी कायद्यात आरक्षीत सीट्स असावयास हव्यात असे मान्य झाले.
- डाॅ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी महात्मा फुलेंना आपले गुरू मानले आहे.
- 1935 ला डॉ. आंबेडकरांना मुंबई च्या गव्हर्नमेंट लाॅ काॅलेज येथे शिक्षक म्हणुन निवडले गेले.
- 1936 ला सामाजिक सुधारणांकरता राजकिय आधार असावयास हवा म्हणुन त्यांनी ’इंडिपेंडंट लेबर पार्टी’ स्थापना केली.
- 1942 ला ’शेड्युल्ट कास्ट फेडरेशन’ या नावाच्या पक्षाची स्थापना केली.
- 1942 ते 1946 या काळात त्यांनी गव्हर्नर जनरल यांच्या कार्यकारी मंडळात ’श्रम मंत्री’ बनुन कार्य केले.
- 1946 ला ’पिपल्स एज्युकेशन सोसायटी’ या संस्थेची स्थापना केली.
- डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी घटना मसुदा समितीचे अध्यक्ष म्हणुन काम केले. त्यांनी अत्यंत कठोर परिश्रम घेत भारतीय राज्य घटनेचा मसुदा तयार केला. भारतीय राज्य घटना बनविण्यात योगदान दिले म्हणुन’भारतीय राज्य घटनेचे शिल्पकार’ या शब्दांनी त्यांचा यथोचित गौरव करण्यात येतो.
- स्वातंत्र्या नंतर पहिल्या मंत्री मंडळात त्यांनी कायदे मंत्री म्हणुन कार्य केले.
- 1956 ला नागपुर येथील ऐतिहासीक कार्यक्रमात आपल्या 5 लाख अनुयायांसोबत त्यांनी बौध्द धर्माची दिक्षा घेतली.
- 6 डिसेंबर 1956 रोजी डॉ बाबासाहेब भीमराव आंबेडकर यांचे दुःखद निधन झाले
आम्ही दिलेल्या माहितीमध्ये काही चुकीचे आढळल्यास आपण तत्काळ आम्हाला comment box आणि email लिहून कळवावे आम्ही ते update करू धन्यवाद
मित्रानो तुमच्याकडे जर Babasaheb Ambedkar डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या विषयी अधिक माहिती असेल तर आम्हाला कंमेंट बॉक्स मध्ये कळवा आम्ही ते या Babasaheb Ambedkar Information in Marathi या article मध्ये upadate करू
मित्रांनो हि Babasaheb Ambedkar Information in Marathi माहिती जर तुम्हाला आवडली असेल तर तुमच्या मित्र मंडळींमध्ये Share करायला विसरू नका धन्यवाद